Kaleien

Het beschilderen van een muur met pleister heet kaleien, een naam die in België is bedacht. Negen van de tien keer wordt metselwerk van een kaleilaag voorzien, maar in principe kan deze schilderafwerking op allerlei muursoorten worden toegepast. Ook muren waarbij de stenen flink toegetakeld zijn, kunnen met kalei worden behandeld. Als de muur echt een puinhoop is en allerlei uitstekende delen heeft, moeten die wel worden afgevlakt, omdat de kalei anders niet egaal kan worden aangebracht.

Kaleiverf

Het hoofdingrediënt van kaleiverf is kalk. Daardoor is de kleur van kaleiverf meestal wit. Om andere kleuren te verkrijgen, moet de fabrikant kleurstoffen toevoegen. Dat is niet heel duur, maar veel mensen geven de voorkeur aan witte kaleiverf, waarschijnlijk omdat die er het frist uitziet. Er gaat immers weinig boven een met kaleiverf afgewerkt gebouw dat staat te schitteren in de zon. Je hebt het zelf waarschijnlijk weleens gezien in dorpjes in Frankrijk: daar zijn soms alle huisjes met kaleiverf behandeld, wat de sfeer en schoonheid van zo’n dorpje behoorlijk ten goede komt.

Niet alleen een versiering

Je vraagt je misschien af of kaleien ook nog praktische voordelen of bezwaren kent. Het zou immers vreemd zijn als hele dorpen en steden eeuwenlang hun huizen met kaleiverf beschilderen omdat de bewoners dat nu eenmaal mooier vinden. Er schuilt inderdaad meer achter. Sterker nog, de ontwikkeling van kalei in de loop der jaren is behoorlijk interessant en uniek.

Boerenbescherming.

De eersten die de vruchten plukten van kalei, waren geen landheren leden van de bourgeoisie. De oorsprong van kalei is een stuk nuchterder: de uitvinders waren namelijk eenvoudige boeren. Die moesten elk jaar weer met lede ogen toezien hoe vocht en schimmels de gebouwen op hun erf teisterden. Wie daar niets aan deed, kon op zijn vingers natellen dat zo’n gebouw zou bezwijken. Vooral stallen moesten het ontberen. Waar dieren zijn, is immers ook een hele hoop smerigheid, zelfs als je hard werkt om de boel een beetje schoon te houden. Om de muren te ontsmetten en tegen vocht te beschermen, begonnen de boeren op een gegeven moment hun stallen in te smeren met kalei. Elk jaar was het zover: rond Pasen brachten zij weer een extra laagje aan op de stalmuren zodat die weer een jaartje mee konden. Kaleien is dus uit nood geboren en uitgegroeid tot een kenmerk van landelijkheid en couleur locale.

Je kunt je wel voorstellen dat na een aantal jaar kaleien een stal er heel anders uitzag dan voorheen. Na verloop van tijd was de kalklaag zelfs zo dik geworden dat de kleuren van de oorspronkelijke muren niet meer te herkennen waren. Steeds meer mensen viel het op dat zo’n hagelwitte muur vol nuances en kleine accenten best mooi staat, in ieder geval een stuk mooier dan de grauwe bakstenen die veel muren ontsierden. Geen geduld Zo’n mooie witte muur is natuurlijk heel fraai, maar je hebt geen zin om daar jaren op te wachten. De korrelige structuur van kalei werd oorspronkelijk veroorzaakt door normale slijtage. Om dat effect na te bootsen, begonnen vaklui de kaleiverf te mengen met zandkorrels. Dat heeft als bijkomend voordeel dat de verf beter hecht en dat je dus minder laagjes nodig hebt om dat mooie witte effect te krijgen.

Technische voordelen van kaleien.

Een muur die met kalei is behandeld, is veel beter bestand tegen weer en wind. Het voordeel van kalei is dat het een ademende laag is. Stoffen die normaal gesproken een muur in- en uitgaan, zoals stoffen die je in regen aantreft, kunnen dat gewoon blijven doen. Dat lijkt misschien niet van belang, maar een muur die hermetisch dichtgekit wordt, kan op den duur gebreken gaan vertonen.

Nadelen van kaleien.

Vanzelfsprekend is ook een kaleilaag niet perfect. Hoewel kalei slechts één enkel nadeel kent, kan dat nadeel wel doorslaggevend zijn voor sommige mensen. Naarmate de tand des tijds steeds meer invloed wint over kalei, kan het gaan verkleuren. De kalei wordt dan valer en kan zelfs een andere kleur krijgen. De meeste mensen kunnen daar gewoon mee leven, maar voor sommigen weegt dat nadeel zwaarder dan de voordelen